Абайдың жиырма тоғызыншы қара сөзі - Абайдың қара сөздерінен толықтай мойыншақ сөйлемдер

Біздің қазақтың мақалдарының көбінің іске татырлығы да бар, іске татымақ түгіл, не құдайшылыққа, не адамшылыққа жарамайтұғыны да бар.

Әуелі «Жарлы болсаң, арлы болма» дейді. Ардан кеткен соң, тірі болып жүрген құрысын. Егер онысы жалға жүргеніңде жаныңды қинап еңбекпенен мал тап деген сөз болса, ол - ар кететұғын іс емес. Тыныш жатып, көзін сатып, біреуден тіленбей, жанын қарманып, адал еңбекпен мал іздемек - ол арлы адамның ісі.

«Қалауын тапса, қар жанады», «Сұрауын тапса, адам баласының бермейтіні жоқ» деген - ең барып тұрған құдай ұрған сөз осы. Сұрауын табамын, қалауын табамын деп жүріп қорлықпенен өмір өткізгенше, малды не жерден сұрау керек, не аққан терден сұрау керек қой.

«Атың шықпаса, жер өрте» дейді. Жер өртеп шығарған атыңның несі мұрат? «Жүз күн атан болғанша, бір күн бура бол» дейді. Тәңірге жазып, мінбей-түспей арып, шөмеңдеп диуаналықпен бір күн болған буралық неге жарайды?

«Алтын көрсе, періште жолдан таяды» дейді. Періштеден садаға кеткір-ай! Періште алтынды не қылсын, өзінің көрсеқызар сұмдығын қостағалы айтқаны.

«Ата-анадан мал тәтті, алтынды үйден жан тәтті» дейді. Ата-анасынан мал тәтті көрінетұғын антұрғанның тәтті дерлік не жаны бар. Бұлардың бәрінен де қымбат ата-анасын малға сатпақ ең арсыздың ісі емес пе? Ата-ана шамасы келсе, михнаттанып мал жиса да, дүниелік жиса да, артымда балаларыма қалсын дейді. Ол ата-ананы малға сатқан соң, құдайға дұшпандық іс емес пе? Осындай білместікпенен айтылған сөздеріне бек сақ болу керек.


Абайдың жиырма тоғызыншы қара сөзі пікірлер

Жамбыл

Осы үзіндіде Абай қазақ халқының адамгершілік пен этикаға қайшы келетін кейбір дәстүрлі мақал-мәтелдерін сынайды. Ол осы мақал-мәтелдердің кейбірі, мысалы, "егер кедей болса, ар-намыс туралы ойламаңыз", адамдарды адал еңбектің орнына жеңіл өмірді таңдауға итермелейтінін және құндылықтарды әділетсіз бағалайтынын көрсетеді. Ол барлық адамдар азапты, бірақ адал еңбекті ұстануға дайын емес екенін және кейбіреулер жалқаулық пен қайыр сұрауды таңдағысы келетінін, бұл жалпы қоғамға теріс әсер ететінін атап өтті.

Алтынгуль

Бұдан әрі Абай шебер өтінішпен бәріне қол жеткізуге болатынын және шеберлікпен тіпті қарды жағуға болатынын айтатын басқа мақал-мәтелдерді сынайды. Ол өмірді сараңдықты ренжітуге немесе "қарды қалай жағуға" болатынын қорлайтын сөздерді іздеуге жұмсаудың мағынасы жоқ екенін және жерден рақым сұраудың немесе өз еңбегінің жемісіне сенудің жақсы екенін көрсетеді.

Талмас

Абай сондай-ақ даңққа жету үшін зұлымдыққа шақыратын "егер сен белгісіз болсаң, өрісті өртеп жібер" деген мақалды сынайды. Ол қатыгездікпен алынған даңқтың ешқандай мәні жоқ екенін көрсетеді.

Байсал

Абайдың жиырма тоғызыншы қара сөзі өмірдің барлық құндылықтары мен сәттерін біз үшін қабылдау және маңызды ету қажет емес екенін көрсетеді. Дұрыс және адамгершілік құндылықтарды деградация мен жойылуға әкелетін құндылықтардан ажыратуды үйрену маңызды.

Зумрат

Адамдар өздері қалаған нәрсені алу үшін айла-амалдар мен манипуляцияларға жүгінгенде, бұл дұрыс емес, сонымен қатар нәтижесіз. Осындай әрекеттерге уақыт пен күш жұмсаудың орнына, біз өз мақсаттарымызға жету үшін адал еңбек пен Әділ әдістерге жүгінуіміз керек.

Жанабил

Атақ пен байлық үшін адамгершілік құндылықтар мен адамның қадір-қасиетін құрбан етуге болмайды. Бұл заттар уақытша қанағат әкелуі мүмкін, бірақ ұзақ мерзімді бақыт пен қанағат әкелмейді. Оның орнына біз жеке тұлғаны дамытуға және жеке үйлесімділікке қол жеткізуге тырысуымыз керек.

Дария

Ата - аналар мен отбасы-бұл біздің жеке басымыз бен құндылықтарымызды анықтайтын біздің тамырымыз бен негізіміз. Біз әрқашан ата-анамызды бағалап, құрметтеуіміз керек, тіпті олар бізге материалдық игіліктер бере алмаса да. Ешқандай байлық өз отбасына деген сүйіспеншілік пен құрметті алмастыра алмайды.

Меруерт

Біздің өміріміз шешімдеріміз бен әрекеттерімізбен анықталады. Біз өз әрекеттеріміз үшін жауапкершілікті қабылдауды және моральдық сенімдерімізді ұстануды үйренуіміз керек, тіпті бұл қиындықтар мен құрбандықтарға әкелсе де. Ақыр соңында, біздің өміріміз бен ар - ұжданымыз-біз қайтыс болғаннан кейін өзімізбен бірге ала алатын жалғыз нәрсе.

Малик

Қазақтардың Құдайдың мақұлдауына да, адамның үкіміне де төтеп бере алмайтын мақал-мәтелдері бар деген бұл сөз Қазақстан мәдениеті туралы қызықты байқау болып табылады. Бұл кейбір халықтық даналықтар моральдық құндылықтарға сәйкес келмеуі мүмкін екенін көрсетеді, сондықтан олардың әрекеттерінің салдары туралы ойланбастан оларды соқыр ұстанбау керек.

Уазипа

Жалқаулық пен қайыр сұрауға шақыратын мақал-мәтелдер Құдайдың жазасына лайық емес, сонымен бірге қоғамның жойылуына әкелуі мүмкін. Оның орнына, адам отырмай және басқа адамдардың рақымына үміттенбестен өмірде дамудың және жетістікке жетудің жолдарын іздеуі керек. Абайдың жиырма тоғызыншы қара сөзі дурыс айтылған.

Айпара

Кез-келген тәсілмен, соның ішінде қатыгездікпен мақсатқа жетуге кеңес беретін кейбір мақал-мәтелдер моральдық принциптерге сәйкес келмейді, сонымен қатар ұзақ мерзімді жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін. Әр адам өз мақсаттарына жетуге ұмтылуы керек, бірақ басқа адамдар мен олардың өмірлік құндылықтары есебінен емес.

Рахила

Абай байлық пен материалдық игіліктерге басымдық беруге кеңес беретін кейбір сөздер қауіпті болуы мүмкін, өйткені бұл адамның өз амбициясының құрбаны болып, отбасымен және жақындарымен байланысын жоғалтуына әкелуі мүмкін. Нағыз бақыт материалдық игіліктерді жинақтауда емес, отбасымен және жақын адамдарымен бақытты және салауатты өмір сүруде екенін есте ұстаған жөн.

Ыксан

Тұтастай алғанда, бұл мәтін әртүрлі мәдениеттерде бар көптеген халықтық даналықтарда пайдалы ғана емес, зиянды кеңестер де болуы мүмкін екенін көрсетеді. Адамдар бұл мақал-мәтелдерді білуі керек және өз әрекеттерінің жағымсыз салдарын болдырмау үшін дұрыс кеңестерді дұрыс емес кеңестерден ажырата білуі керек.

Айман

Абайдың жиырма тоғызыншы қара сөзі біз барлық мақал-мәтелдер, тіпті халық даналығында кеңінен қолданылатын мақал-мәтелдер де дұрыс және рухани тұрғыдан сәйкес бола алмайтындығы туралы айтып отырмыз. Олардың кейбіреулері адамды адастырып, дұрыс емес әрекеттерге итермелеуі мүмкін. Сондықтан, осы өрнектерге негізделген шешім қабылдамас бұрын мақал-мәтелдер туралы ойлану және өзіңіздің ішкі дауысыңызды тыңдау маңызды.

Куланда

Абайдың жиырма тоғызыншы қара сөзі айтылған мақал-мәтелдердің бірі, егер адам кедей болса, онда ол өзінің ар-намысы туралы ойламауы керек дейді. Мақала авторы бұл дұрыс емес деп санайды, тіпті кедей адам да өз абыройын сақтап, өмір сүру үшін адал жұмыс істеуі керек.

Канипа

Қара сөзі айтылған кейбір мақал-мәтелдер қате ғана емес, Құдайдың жазасына лайық деп саналады. Мақала авторы басқа адамдарды алдауға немесе алдау арқылы бірдеңе алуға тырысқаннан гөрі адал әрекет ету және құрметтеу жақсы екеніне сенімді.

Зиба

Жиырма тоғызыншы сөз сынға алынады, егер адам түсініксіз болса, онда ол өрісті өртеп жіберуі керек. Абайдың мұндай зұлымдықтың мағынасы жоқ және ұзақ мерзімді пайда әкеле алмайды деп мәлімдейді. Оның орнына, сөздің ең жақсы мағынасында танымал болу үшін пайдалы және мағыналы нәрсеге қол жеткізуге ұмтылу керек.

Әлия

Қорытындылай келе, Абай оқырмандарды өз өмірін және туыстарын байлыққа немесе басқа нәрсеге өзгертпеуге шақырады. Шынайы құндылықтарыңызды есте сақтау және шынайы байлық басқа адамдарға деген сүйіспеншілік, Абайдың жиырма тоғызыншы қара сөзі қамқорлық және құрмет екенін ұмытпау маңызды.