Қазақ құлшылығым құдайға лайық болса екен деп қам жемейді. Тек жұрт қылғанды біз де қылып, жығылып, тұрып жүрсек болғаны дейді. Саудагер несиесін жия келгенде «тапқаным осы, біттім деп, алсаң — ал, әйтпесе саған бола жерден мал қазам ба?» дейтұғыны болушы еді ғой. Құдай тағаланы дәл сол саудагердей қыламын дейді. Тілін жаттықтырып, дінін тазартып, ойланып, үйреніп әлек болмайды. «Білгенім осы, енді қартайғанда қайдан үйрене аламын» дейді. «Оқымадың демесе болады дағы, тілімнің келмегенін қайтушы еді» дейді. Оның тілі өзге жұрттан бөлекше жаратылып па?
4 пікір
Сырым
Абайдың он алтыншы қара сөзінде қазақ мәдениеті мен мінезінің кейбір ерекшеліктері де көрсетілген. Мысалы, қазақтар мысалдағы саудагер сияқты жағымсыз салдарларды болдырмау үшін айла-амалдарды қолдана алады. Сондай-ақ, қазақтар жақсы қабілеттерге ие болғанына қарамастан, өз тілі мен сенімін үйренуге және дамытуға уақыт жұмсамауды жөн көреді.
Магауия
Абайдың он алтыншы қара сөзі қазақтар өздерінің іс-әрекеттері үшін жауапкершіліктен құтылу үшін сылтауларға сүйенуі мүмкін деген кейбір ескертулер бар. Мысалы, олар қартайған шағында қайта оқи алмайтынын немесе тіліне байланысты ақылды сөйлей алмайтынын айтуы мүмкін. Алайда, мәтіннің авторы қазақтар мұны өздерінің жалқаулығы мен күш-жігерінің жоқтығын ақтау ретінде пайдаланбауы керек екенін көрсетеді.
Жандос
Жалпы, сөздер қазақ мәдениеті мен менталитетіне шолу болып табылады, бұл олардың діни міндеттемелерді орындауда жетілмегендігін, бірақ мұны жалғастыра беретіндігін көрсетеді. Мәтін сонымен қатар қазақтар жауапкершіліктен құтылу үшін әртүрлі сылтауларды қолдана алатынын және оларды теріс пайдаланбауға шақыратынын атап өтеді.
Уали
Бұл қара сөзі негізінен қазақтардың дін мен дінге қатынасын сипаттайды. Ол қазақтар өздерінің діни міндеттемелеріне қатысты мінсіз мінез-құлыққа ие емес және шын мәнінде не істеу керектігі туралы ойланбастан басқалардың үлгісін ұстануды жөн көреді деп мәлімдейді. Осыған қарамастан, олар өздерінің діни міндеттемелерін орындауды жалғастыруда, ең жоғарғы деңгейге табыну және дұға ету.